Jozi

Als we wakker worden, zien we impalae door het gras struinen, met op de voorgrond wat scharrelende parelhoenders.

Een chauffeur rijdt ons naar de stad. Het heeft twee etmalen aanhoudend geregend in de regio Gauteng, waardoor veel viaducten van B-wegen zijn volgestroomd, en de snelwegen dus ook, maar dan met auto’s. We doen er een uur over om Hallmark House te bereiken, ons huis voor de komende twee nachten. Het is een hip hotel, ingericht naar de industriële stijl die je nu overal in Europa ziet.

Johannesburg! Eind negentiende eeuw stond hier een stoffig tentenkamp bewoond door duizenden mijnwerkers op zoek naar goud; nu is het de rijkste stad van Afrika. Ze noemen haar ook liefkozend Jozi. Mooie naam

We lunchen op Constitution Hill, een van de vele plekken met een zwaar verleden. Ongeveer honderd jaar was hier een beruchte gevangenis, waar helden vastzaten als Mahatma Gandhi en Rolihlahla Mandela. We huiveren bij de isolatiecellen en de verhalen over de omstandigheden hier. De blanke gevangenen kregen vlees te eten, de Indiërs de restjes daarvan en de zwarten een brij van rottend slachtafval.

Een deel van het oude huis van bewaring is afgebroken, waarna de rode bakstenen zijn gebruikt voor de treden van de Great African Steps, die de oude gevangenis verbindt met het hedendaagse hooggerechtshof. Heel mooi hoe de stenen van de onderdrukking de weg plaveien naar gerechtigheid. Dat is de positieve, poëtische boodschap die hier wordt uitgedragen.

Een grote groep kinderen komt voorbij, gekleed in felrode schooluniformen. Als ze het fort verlaten, zingen ze Shosholoza, het lied dat vroeger door mannen uit de thuislanden werd gezongen als zij afscheid namen van hun families, om te gaan werken in de mijnen. Indrukwekkend.

Met de Hop On - Hop Off bus rijden we door de stad. Bij een café roept een jongeman “Welcome to South Africa!” naar de passagiers. Ondertussen luisteren we in de bus naar een liedje met de tekst “Mister Mandela, you’re a hell of a fella. I want to be like you.”

We stappen uit bij het Apartheid Museum, aan de rand van de stad. Bij de entree krijgen bezoekers willekeurig een kaartje met ‘blankes’ en ‘nie-blankes’. Je moet vervolgens een andere ingang nemen. Eerst zie je elkaar nog door een stalen hekwerk met foto’s van de gehate dompasjes, maar na een meter of twintig worden de groepen gescheiden. “Ik vind dit helemaal niet leuk. Ik wil bij jullie zijn,” zegt een Duitse vrouw tegen haar man en dochter. Dat is de kracht van de ervaring.

Het museum besteedt veel aandacht aan het pijnlijke maar tegelijk inspirerende levensverhaal van Mandela, zoon van een stamhoofd dat vernederd werd door de Britten. Al in 1952 voorspelde hij dat hij de eerste zwarte president van het land zou worden. Zijn doorzettingsvermogen is legendarisch. “I simply could not compromise. Something inside me would not let me.”

We keren terug naar ons hotel, gelegen aan de rand van de wijk Maboneng, midden in de stad. Vanaf onze kamer op de vijfde verdieping kijken we uit over de oude pakhuizen en kantoren.

Een jaar of tien geleden was het hele centrum van de stad nog een ‘no go zone’, behalve dan voor criminelen en de allerarmste Afrikanen. Honderd meter westelijk van ons hotel ligt de beruchte wijk Hillbrow, met het al even beruchte Cape York complex, een van de vele ‘Hijacked Appartments’ - dat zijn panden die volledig zijn overgenomen door criminelen die hoge huren vragen voor woningen zonder gas, water en elektriciteit. 

In de aanloop naar het WK voetbal in 2010 is er veel verbeterd qua infrastructuur en veiligheid. De huidige burgemeester Herman Mashaba heeft als ambitie om het hele centrum veilig te maken. 

Inmiddels is Maboneng een hippe wijk, met veel kunstenaars en horeca. In andere wijken zijn ook veilige enclaves gecreëerd, die uiteindelijk naar elkaar toe moeten groeien. Met een Uber taxi rijden we naar het oostelijke einde van Fox Street, waar allemaal leuke restaurants zijn gevestigd.

Het is vrijdagavond, en de regen is gestopt, dus iedereen is uitgelaten. Gelukkig is het publiek heel divers. Bij restaurant Che Argentino zitten we aan een grote tafel. Er is een grote braai waar heerlijke steaks op worden  gebakken. De reis had niet beter kunnen beginnen!