Oostwaarts

28 november 2022 - Warschau, Polen

Op mijn verjaardag rijden we met de trein oostwaarts door het Poolse land, een uitgestorven vlakte met hier en daar een kleine boerderij waaruit zwarte rook omhoog kringelt. De machinist toetert vaak, omdat de meeste spoorwegovergangen geen slagbomen hebben. Als we Warschau naderen, ligt hier en daar sneeuw tussen de dunne berkenstammen.

Een beetje sneeuw onderweg

Warszawa Centralny, het centrale treinstation, ligt in het officiële stadscentrum, wat niet als zodanig is te herkennen. Om de hoek staat het Paleis voor de Kunst en Wetenschap, een tweehonderd meter hoge bakstenen toren die sprekend lijkt op de Zeven Gezusters in Moskou. Hoewel de architect zich heeft laten inspireren door een wolkenkrabber in Chicago, noemen ze de bouwstijl Stalinistisch.

De achtste zuster waakt over de stad

De eerste keer dat we hier samen waren, in oktober 2000, domineerde dit paleis nog het stadsbeeld, maar inmiddels staan er allemaal wolkenkrabbers omheen. Eén van de hoogste is van snelvoer-keten McDonald's, die in 2002 haar eerste vestiging in het land opende. Eten bij McDonalds was toen een bijzondere gebeurtenis, waarvoor de Polen zich nog mooier kleedden dan voor de mis op zondag. Mannen met een stropdas en vrouwen in een jurk schoven een Big Mac naar binnen.

We nemen de bus naar het Teatro Hotel in de Ulica Nowy Świat, een drukke straat vol horeca en winkels. 's Avonds gaan we mijn verjaardag vieren bij Stara Kamienica, een goed restaurant in de buurt. Als we daar arriveren, blokkeert een saxofonist de entree. We twijfelen even, maar duwen hem toch maar aan de kant met de deur. Verbolgen bromt de toeteraar iets over "rezerwacja" en al snel komt het voltallige personeel aansnellen om ons naar buiten te werken. Het lijkt erop dat de tent is afgehuurd voor een feestje, maar we hebben wel een email met een bevestiging van de reservering. Een meisje geeft toe dat ze een fout heeft gemaakt maar is niet van plan die recht te zetten, dus even later staan we witheet op de koude stoep. Het is zaterdagavond, een beetje laat om nog ergens een tafel te krijgen. Uiteindelijk belanden we aan een matige tafel van een matige Mexicaan. Ze hebben wel lekkere tequila.

Bellen blazen bij de Sigismund zuil

Een bezoek aan Warschau is niet compleet zonder wandeling door de Stare Miasto, het oude centrum. Net buiten de oude stadsmuur ligt het Zamkowy Plein, waar straatverkopers ballonnen verkopen en iemand in een groot Panda-pak geld inzamelt voor Oekraïne. Lviv ligt maar vierhonderd kilometer van hier, dat is wel een gek idee. Langs de rode muur staat een gezellige Kerstmarkt en daarachter ligt de Oude Markt. We hebben kaartjes gekocht voor een tentoonstelling van Bernardo Bellotto in het Koninklijke Kasteel; niet per se voor de schilderijen, maar in de hoop een glimp op te vangen van de barokke zalen. We hebben geluk, want de schilderijen zijn schitterend en we kunnen door het hele paleis dwalen.

Pracht en praal in het Koninklijk paleis

Om de hoek staat het eerste laboratorium van Marie Skłodowska, die helaas meestal wordt aangeduid met de naam van haar man, Monsieur Curie. In een tijd dat vrouwen én Polen werden onderdrukt, won ze een Nobelprijs in de natuurkunde en nog één in de chemie, onder andere voor haar onderzoek naar radio-activiteit. Ze noemde een nieuw ontdekt element polonium, naar haar geliefde land, toen het nog streng verboden was om de naam Polen in het openbaar te noemen.

Nog bekender dan Marie Skłodowska is de componist Fryderyk Chopin, waarvan óók iedereen denkt dat hij uit Frankrijk komt. Hij verliet Polen toen hij twintig was, net voordat het land werd ingelijfd door het Russische Rijk. Daarom bleef hij de tweede helft van zijn leven - hij werd net geen veertig - in Parijs. Na zijn overlijden verwijderde een dokter zijn hart, waarna het door zijn zus naar Polen werd gesmokkeld in een pot met cognac. Nog altijd wordt het hart, in de originele pot cognac, bewaard in de Kerk van het Heilige Kruis, in de straat van ons hotel.

Stare Miasto - de 'oude' stad

Nog iets verder aan de boulevard met een onmogelijke naam staat het Presidentiële Paleis, met daarnaast Hotel Bristol. Het paleis is bijzonder, omdat hier in 1955 het Warschaupact is ondertekend en nog voor de eeuwwisseling het verdrag voor toetreding tot de NAVO.

Het paleis en het hotel zijn ook bijzonder, omdat ze de oorlog hebben overleefd. Verder is bijna alles herbouwd of vervangen. De schattige middeleeuwse huisjes aan de Oude Markt, het Koninklijk Paleis, en zelfs de stadsmuur zijn na de oorlog gereconstrueerd op basis van oude foto's en tekeningen.

De herbouw van Warschau was nodig omdat de stad tijdens de oorlog letterlijk met de grond gelijk is gemaakt. Na de opstand van augustus 1944 gaf Himmler opdracht om geen enkele steen op de andere te laten staan. Een jaar eerder was dat al gebeurd met het joodse getto, nadat daar een opstand was uitgebroken - alle overgebleven inwoners werden toen afgevoerd. Alleen de kerk bleef staan, want de Duitsers waren natuurlijk geen barbaren.

Bij een restant van de gettomuur

Het getto was enorm. Zo'n 300.000 mensen zaten hier als ratten in de val, achter een achttien kilometer lange rood-bakstenen muur. In de Ulica Sienna zoeken we naar de laatste restanten van de oorspronkelijke muur, die we uiteindelijk vinden in een achtertuin.

Honderd meter verderop was het weeshuis van Goldszmit. Meerdere keren is hem aangeboden het getto te verlaten, maar hij kon 'zijn' kinderen niet achterlaten. In de zomer van 1942 kreeg hij het bevel van de SS om zich met alle wezen te melden op het treinstation, waarna hij met tweehonderd kinderen - in hun beste kleren, want ze zouden op vakantie gaan - de vijf kilometer lange wandeling maakte door het getto. Alle kinderen en hun begeleiders werden op de trein gezet naar Treblinka. 

Hal met hippe eettentjes

We komen even bij van alle narigheid in de Hala Koszyki, een oude markthal uit 1909, waar nu allemaal hippe eettentjes zitten. Om vier uur staan we weer op een bushalte; in het donker, want de zon gaat hier een uur eerder onder dan in Nederland. In de Nowy Świat is het weer gezellig, ook al is het rond de nul graden op een maandagavond. We genieten er nog even van - morgenochtend vroeg rijden we weer door de vlakte westwaarts

Foto’s

5 Reacties

  1. Kees:
    29 november 2022
    Hidde gefeliciteerd met je verjaardag en morgen (woensdag) Yvonne gefeliciteerd mat haar verjaardag.
    Hoop dat de reservering dan beter is geregeld. Neem aan dat jullie het vieren.
    Veel plezier in het koude Polen. Lieve groet van Ilse en Kees
  2. 29 november 2022
    Lieve Ivonne ook jij van harte gefeliciteerd. Ik geniet van jullie uitgebreide-en leuk geschreven reisverhalen een fijne tijd in het prachtige Polen. Lieve groet, Jennie🤗
  3. Belinda:
    29 november 2022
    Gefeliciteerd met jullie verjaardag 🥳🥳 😘Ed en Belinda
  4. Gerard en Annie:
    29 november 2022
    Gefeliciteerd met jullie verjaardagen, nog een fijne vakantie. Groetjes Annie Brouwer
  5. Bibi en Lenie:
    30 november 2022
    Heel fijne verjaardag en maak er een gezellige dag van. 💐😇
    En nog een fijne vakantie.
    Bibi en Lenie