Berlijn 2020

In de zomer van 1995 waren we voor het eerst samen in Berlijn, kort voordat Yvonne hier een half jaar studeerde. De afgelopen vijfentwintig jaar zagen we Oost- en West-Berlijn veranderen, alsof twee enorme sterren in slow motion versmolten tot één bubbelende dubbelster. Tegenwoordig is steeds moeilijker te onderscheiden waar de muur liep, en gelukkig maar; zelfs de Ampelmänchen duiken nu op in het westen, die kleine dikke Stasi's.

De spectaculaire verandering zie je bijna nergens zo mooi als bij Gleisdreieck, waar we verblijven in Hotel Flotwell. Een eeuw geleden was dit nog een belachelijk groot rangeerterrein van de Deutsche Bahn, met meer dan veertig sporen. Na de tweedeling veranderde het in een grimmig braakland, dat alleen nog werd doorkruist door drugsverslaafden en spoorbruggen van de S-Bahn. Het driehoekige gebied was een wig tussen het rijke westen en Kreuzberg, dat aan de oostkant werd afgesloten door het IJzeren gordijn en in het zuiden door de luchthaven Tempelhof.

Na de wende lag Kreuzberg ineens weer midden in de stad, waarna de huizenprijzen spectaculair stegen. De immigranten en autonomen die in de jaren zestig de oorspronkelijke bevolking verdreven, worden nu zelf verjaagd. Vanuit het westen komt een invasie van glutenvrije hipsters en hoogopgeleiden met jonge kinderen. Uit protest tegen de 'gentrification' heeft straatkunstenaar Blu in 2014 zijn twintig meter hoge muurschilderingen op de oude fabrieksmuur van Cuvry-Brache met zwart overgeverfd. Op de hoge spoorbrug, die we kunnen zien vanuit onze hotelkamer, staat "Keine bonzen residenzen mehr".

Het Gleisdreieck, dat ooit de wijken Schöneberg en Kreuzberg scheidde, is nu een 'verbindend element', zoals stadsontwikkelaars dat zo mooi noemen. Aan de kant van het rijkere Schöneberg komen de jongeren uit het armere Kreuzberg basketballen en skateboarden; aan de kant van Kreuzberg staan speeltoestellen voor de kleintjes, die zijn overtegenwoordigd in Schöneberg. Het gebied is nu een openlucht buurthuis.

Naast U-Bahn station Gleisdreieck, ooit de laatste halte van het wilde westen, ontdekken we een hip café annex brouwerij, gevestigd in een gebouw van drie hoog gestapelde, donkergrijs geverfde zeecontainers.  Ze serveren hun eigen BRŁO bier en gebraden kip. Het bier is zo goed, dat ze in het KaDeWe een eigen hoekje hebben gekregen, waar je hun bier en chicken kunt bestellen.

Het weerbericht op een scherm in de U Bahn eindigt met een triomfantelijk "Frostfrei!" Toch is het 's ochtends nog best koud, tijdens een rit per elektrische step van ons hotel naar het Museum Insel. De kunstenaar Yadegar Asisi heeft bij het Pergamon Museum een panorama van vijftien bij zestig meter gemaakt, met een voorstelling van de stad Pergamon tweeduizend jaar geleden. Naast het panorama zien we ook een prachtige 3D animatie, die ons meevoert van het altaar in het museum naar de oude Griekse stad en vervolgens naar de Turkse stad Bergama in het heden. We hopen daar over een paar maanden te staan...

Als we Bahnhof Warschauerstraße verlaten, horen we een plof. Een jonge duif is van de ijzeren balken in de overkapping naar beneden gevallen en ligt voor dood op het platform. Hij ziet er niet gezond uit, misschien is-ie uit het nest gegooid. Niemand heeft iets gezien, of iedereen doet alsof. Een jongen stapt bijna op hem met zijn Nikes. Ik bescherm het arme beestje, terwijl Yvonne EHBO probeert te regelen. De schoonmaker van het Berlijnse openbaar vervoer boeit het helemaal niks. Na wat aandringen geeft de Turkse broodjesverkoper een stukje karton en een paar vellen keukenpapier, waarmee we de "kleine Taube" een sterfbed geven, naast de deur van het station. Een meisje met blauw haar kijkt even mee, maar kan ook weinig uitrichten. "Ich hab' Kätze," zegt ze. Bedroefd over het lot van de kleine duif lopen we naar de East Mall.

De bonte avond vieren we met Niels en Ilona, die we treffen in het Verwalterhaus van Friedhof Prenzlauerberg. De vervallen woning van de opzichter hebben onze vrienden omgetoverd in een kleine bar, concertkamer en gallerie. Volgende week opent weer een nieuwe expositie. Helaas kunnen ze niet veel mensen uitnodigen, aangezien de Duitse Minister van Gezondheidszorg vanwege de pandemie van het COVID-19 virus de bevolking heeft opgeroepen zeer terughoudend te zijn met bijeenkomsten, zelfs met verjaardagen. Ondanks deze oproep hebben we een gezellige avond, die eindigt in Restaurant Sauers, tegenover Theater Volksbühne.

Op dinsdag rolt de ICE via Duisburg weer terug naar Utrecht. We zien ons snel weer, Berlijn!